It was September 1972, just after the final notes of Lully's opera Bourgeois Gentilhomme, to a text by Molière, had been recorded by a fairly random assembly of musicians who had got together for the first time to do this – mostly young and enthusiastic advocates of authentic Baroque performance, directed by Gustav Leonhardt, harpsichord maestro and discerning driving force behind this recording. Dr. Alfred Krings, of the German Harmonia Mundi recording label, then asked the inevitable question of what name this previously non-existent ensemble should be given on the record sleeve...

With a delicate, slightly enigmatic smile on his face, Gustav Leonhardt conjured up his suggestion of "LA PETITE BANDE". Leonhardt was a man of somewhat aristocratic demeanour and I instantly felt I recognised a subtle but unmistakeable reference to the slightly "gang-like" aspect of our hitherto unblooded musical get-together, and I was happy about this covert allusion as I felt really at home in this brand new grouping. But a few seconds later (presumably because I was gazing at him in puzzled confusion), he explained to me what his suggestion was all about: La Petite Bande, he said, was the name used sometimes at the court of Louis XIV to describe a smaller and most likely better qualified group of musicians, called upon for auspicious occasions only, in other words a sort of musical elite. I swallowed my views on this apparent contradistinction and immediately said I agreed entirely with the suggestion. Nothing "gang-like" about this group; rather a prestigious, elite Bande de musiciens. Personally, I felt that we were reaching a bit too high, but most of all I was relieved and happy that this problem (of giving the infant a name) had been dealt with.

When I look back now, I'm astonished and grateful that this unusual birth of our "little band" – obviously more the result of happy circumstance than premeditated decision – has continued to define the character and ambience of our collaboration over the entire 50 years of our existence as an 'action group'.

When you're a musician, or playing in a group of musicians, you need to play every concert as if it were the very first, but at the same time perhaps the very last. This keeps the work mint-fresh and banishes any suffocating routine. The real, deep reason for playing any music at all (even if you play on your own) is your connection to the situation you're transcending, which gives you the most personal, inner satisfaction. If this feeling ever starts to evaporate, where's the fun?

Yes, this is the breath that keeps us musicians alive, and we've always chosen musicians who can share this same breath with us. The mentality – that common philosophy about the work – is absolutely the most important aspect; it very largely determines the quality that can then be communicated to our audience. In the most literal sense, a musician must always remain an amateur – a "dilettante" – as only then will the listener share in the enjoyment.

Met deze geweldige cd-box met negen cd’s viert het toonaangevende ensemble La Petite Bande onder leiding van Sigiswald Kuijken zijn 50ste verjaardag. De box bevat opnames van de Matthäus-Passion, de Johannes-Passion, het Weihnachtsoratorium en de Mis in b-mineur, beroemde werken van Johann Sebastian Bach. Alle stukken worden uitgevoerd na diepgaand onderzoek en volgens musicologisch onderbouwde criteria, uitgewerkt door de grote musicus, tevens geleerde, die schuilgaat achter de naam Sigiswald Kuijken.

La Petite Bande is één van de meest vooraanstaande barokorkesten. Het werd in 1972 opgericht door de Belgische violist en dirigent Sigiswald Kuijken en de Nederlandse klavecinist en dirigent Gustav Leonhardt. Het orkest streeft ernaar oude muziek zo getrouw mogelijk te laten herleven. Dat doet het gezelschap door authentieke instrumenten te gebruiken en de oude speelwijze te hanteren. Ook een wisselende bezetting, met telkens de meest 'geschikte' musicus voor een bepaald repertoire, draagt bij tot de speciale interpretatie van Kuijken. La Petite Bande richtte zich hoofdzakelijk op Franse muziek. Vanwege hun succes geeft het orkest tegenwoordig wereldwijd concerten en bestaat het repertoire inmiddels ook uit muziek van Italiaanse componisten en componisten als Bach, Händel, Gluck, Haydn en Mozart.

Het was september 1972. De slotnoten van Lully’s opera Bourgeois Gentilhomme, op tekst van Molière, waren net verklonken en opgenomen door een vrij willekeurige verzameling musici, waaronder Sigiswald Kuijken, die voor deze opname voor het eerst bij elkaar waren. Jonge en enthousiaste voorstanders van een authentieke barokuitvoering, geregisseerd door klavecimbel maestro en de kritische drijvende kracht achter deze opname: Gustav Leonhardt. Dr. Alfred Krings, van het Duitse Harmonia Mundi platenlabel, stelde toen de onvermijdelijke vraag welke naam er voor dit nog niet bestaande ensemble op de platenhoes moest komen.

Met een vriendelijke, licht raadselachtige glimlach op zijn gezicht kwam Gustav Leonhardt met de suggestie van ‘La Petite Bande’. Leonhardt had iets aristocratisch over zich en Sigiswald Kuijken kon zich wel in de naam vinden, die voelde als een subtiele maar onmiskenbare verwijzing naar het enigszins ‘bende-achtige’ aspect van de tot dan toe bloedeloze muzikale bijeenkomst. Hij was blij met de geheime toespeling omdat hij zich echt thuis voelde in deze gloednieuwe groepering. Leonhardt legde uit waar zijn suggestie over ging: La Petite Bande was de naam die soms aan het hof van Lodewijk XIV werd gebruikt om een kleinere, en hoogstwaarschijnlijk beter gekwalificeerde, groep muzikanten te beschrijven. Een groep, alleen opgeroepen voor speciale gelegenheden, een soort muzikale elite dus. Kuijken was het eens met de suggestie. Niets bende-achtigs aan deze groep; eerder een prestigieuze, elitaire Bande de musiciens.

Terugkijkend is Sigiswald Kuijken verbaasd en dankbaar dat deze ongewone geboorte van de ‘kleine band’ - meer het resultaat van toevallige omstandigheden dan van een weloverwogen beslissing - in al die 50 jaar de samenwerking, het karakter en de sfeer als 'actiegroep' heeft behouden.

Als je muzikant bent, of in een groep muzikanten speelt, moet je elk concert spelen alsof het je allereerste is, maar dat het tegelijkertijd ook wel je allerlaatste concert kan zijn. Dat houdt het spel fris en voorkomt verstikkende routine, vindt Kuijken. De echte, diepe reden om überhaupt muziek te maken, ook als je alleen speelt, is het gevoel van verbinding met de omgeving en om dat dan te overstijgen. Dat geeft de meest persoonlijke, innerlijke voldoening. Verdampt dat gevoel ooit, waar is dan het plezier? Bij La Petite Bande is er altijd gekozen voor muzikanten die dat gevoel kunnen delen. De mentaliteit, de gemeenschappelijke filosofie over het werk, is absoluut het belangrijkste aspect; het bepaalt voor een groot deel de kwaliteit die het gezelschap het publiek kan brengen, alleen dan zal de luisteraar delen in het plezier.

Es war im September 1972, kurz nachdem die letzten Noten von Lullys Oper Bourgeois Gentilhomme auf einen Text von Molière von einer eher zufälligen Ansammlung von Musikern aufgenommen worden waren, die sich zu diesem Zweck zum ersten Mal zusammengefunden hatten - zumeist junge und enthusiastische Verfechter einer authentischen Barockaufführung, geleitet von Gustav Leonhardt, dem Cembalo-Maestro und der anspruchsvollen treibenden Kraft hinter dieser Aufnahme. Dr. Alfred Krings vom deutschen Plattenlabel Harmonia Mundi stellte dann die unvermeidliche Frage, welchen Namen dieses bisher nicht existierende Ensemble auf der Plattenhülle tragen sollte...
Mit einem zarten, leicht rätselhaften Lächeln im Gesicht zauberte Gustav Leonhardt seinen Vorschlag "LA PETITE BANDE" hervor. Leonhardt war ein Mann mit einem etwas aristokratischen Auftreten, und ich hatte sofort das Gefühl, einen subtilen, aber unmissverständlichen Hinweis auf den leicht "bandenmäßigen" Aspekt unseres bis dahin unblutigen musikalischen Zusammentreffens zu erkennen, und ich freute mich über diese versteckte Anspielung, da ich mich in dieser brandneuen Gruppierung wirklich zu Hause fühlte. Doch einige Sekunden später (vermutlich, weil ich ihn verwirrt ansah), erklärte er mir, worum es bei seinem Vorschlag ging: La Petite Bande, sagte er, sei der Name, der am Hofe Ludwigs XIV. manchmal verwendet wurde, um eine kleinere und wahrscheinlich besser qualifizierte Gruppe von Musikern zu bezeichnen, die nur zu besonderen Anlässen herangezogen wurde, mit anderen Worten eine Art musikalische Elite. Ich verschluckte mich an diesem scheinbaren Widerspruch und sagte sofort, dass ich mit dem Vorschlag völlig einverstanden sei. Diese Gruppe hat nichts "Bandenhaftes" an sich, sondern ist eher eine angesehene, elitäre Bande de musiciens. Ich persönlich fand, dass wir etwas zu hoch gegriffen hatten, aber vor allem war ich erleichtert und froh, dass dieses Problem (dem Kind einen Namen zu geben) gelöst worden war.
Wenn ich jetzt zurückblicke, bin ich erstaunt und dankbar, dass diese ungewöhnliche Geburt unserer "kleinen Band" - offensichtlich mehr das Ergebnis glücklicher Umstände als einer vorsätzlichen Entscheidung - den Charakter und die Atmosphäre unserer Zusammenarbeit während der gesamten 50 Jahre unseres Bestehens als "Aktionsgruppe" bestimmt hat.
Wenn man Musiker ist oder in einer Gruppe von Musikern spielt, muss man jedes Konzert so spielen, als wäre es das allererste, aber gleichzeitig vielleicht auch das allerletzte. Das hält die Arbeit frisch und vertreibt jede erstickende Routine. Der eigentliche, tiefe Grund, überhaupt Musik zu machen (auch wenn man alleine spielt), ist die Verbindung zu der Situation, die man transzendiert, was einem die persönlichste, innere Befriedigung gibt. Wenn dieses Gefühl jemals zu schwinden beginnt, wo bleibt dann der Spaß?
Sigiswald Kuijken

Ja, das ist der Atem, der uns Musiker am Leben hält, und wir haben immer Musiker ausgewählt, die diesen Atem mit uns teilen können. Die Mentalität - diese gemeinsame Philosophie über die Arbeit - ist der absolut wichtigste Aspekt; sie bestimmt zu einem großen Teil die Qualität, die wir dann unserem Publikum vermitteln können. Im wahrsten Sinne des Wortes muss ein Musiker immer ein Amateur - ein "Dilettant" - bleiben, denn nur dann wird der Zuhörer an der Freude teilhaben.